Evet Erkekler Odun, Kadınlar Mutant

İnsanların gözünün iç kısmında retina adı verike bir tabaka bulunmaktadır. Bu tabakadaki bazı hücrelerde dünyayı renkli görmemizi sağlayan fotopigment adı verilen bazı hücreler bulunmaktadır. Normal(!) bir insanda sadece üç temel renge duyarlı olan fotoreseptörler söz konusudur. Bunun anlamı, aslında insan gözü sadece üç rengi anlayabilecek bir sisteme sahiptir. Bu üç renk kırmızı, yeşil ve mavidir. Tasarımcı ve Photoshop ile uğraşan arkadaşlarım bilir RGB renk modellemesi sistemi de aynı mantığa dayanır. Yani bu renkler dışındaki tüm renkler diğer renkler, bu renklerin varyasyonlarından ibarettir. Eğer bu üç rengi algılayan reseptörlerden birisinde sorun olursa “renk körlüğü” adını verdiğimiz durum meydana gelir. Doğal olarak iki renk reseptörü ile dünyayı daha az renkli görürsünüz. Aslında renk körlüğünün çeşitli alt tipleri olmasına rağmen en sık olanı kırmızı ve yeşili ayırt edememekten kaynaklanır. Sincap maymunlarının erkeklerinde de bulunan bu durum* insanlar içinde geçerlidir.

İnsanlarda görülme sıklığına baktığımızda ise 100 erkekten 8’inde renk körlüğü rahatsızlığı var iken kadınlarda bu durum %1’in altındadır. Peki aradaki uçurum 8 katlık farkın temel nedeni nedir?

Hemen hepimiz lisedeki biyoloji dersinden hatırlarız muhtemelen. Söz konusu cinsiyetler olduğunda iki farklı kromozom tipi ortaya çıkar. X ve Y, iki tane X kromozomu taşıyanlar (XX) dişi, hem X hem Y kromozomu taşıyanlar ise (XY) erkek oluyordu. Kromozomları vücudumuz ile ilgili her türlü detayın işlendiği, yazılı olduğu, sıkıştırılmış .zip li dosyalar olarak düşünebilirsiniz. Anne karnındaki gelişimimiz bu .zip’li dosyalara göre olmaktadır. Eğer bu kodlarda herhangi bir sorun ya da eksiklik varsa o şekilde işlenmeye devam etmektedir. Örneğin, 3 renge duyarlı reseptör varsa 3, 2 renge duyarlı reseptör varsa 2 renge duyarlı reseptörlere sahip oluruz.

Lakin, normalde üç temel rengi algılayabilecek reseptörler, sadece X kromozomu üzerine kodlanmıştır. Yani Y kromozomu üzerinde bu reseptörleri kodlayacak herhangi bir bölge yoktur. Şimdi diyelim ki, bu X kromozomunun renklerle ilgili bmlgesinde bir sorun oldu. –Kod bozukluğu- Bu durum kadınlar için pek de problem sayılmaz, çünkü iki tane X kromozomu olduğundan eğer X’lerin birinde bir sıkıntı olursa diğer X kromozomunun sağlam  olan tarafı kullanılarak bu hata düzeltilebilir. Ne yazık ki erkeklerin böyle bir şansı yoktur. Erkekler XY kromozomuna sahip olduğundan, X kromozomunda meydana gelecek herhangi bir sıkıntı durumunda bunu telafi edecek başka X kromozomları yoktur. İşte bu nedenle erkeklerde daha sıklıkla renk körlüğü bulunmaktadır.

 

Cinsiyetler arasında yaşanan bu farklılığı ve kadınların neden mutant olduğu sorularına birkaç bilimsel havalı kelime ile cevap verelim.

Üç tip renge duyarlı fotoreseptörlere sahip normal insanlardaki renkli görüşlere “trikromat” denir. Tri- ön eki latince de üç anlamına gelmektedir. Renk körlüğü olan kişilerde ise “dikromat” görüş söz konusudur. Tahmin edeceğiniz üzere di- ön eki burada iki anlamına gelmektedir. Çünkü buradaki reseptörler iki renge duyarlıdır.

Şimdi gelelim son zamanlarda yapılmış ilginç bir deneye.

Yapılan araştırmaların sonuçlarına göre normal insanlar temelde üç renk tipini algılıyor olmasına rağmen kadınların en az %15’inde, onlara fazladan bir renk reseptörü daha kazandıran genetik bir mutasyon söz konusudur. Yani bu kadınlarda RGB renk sistemi dışında farklı bir sistem var ve mutasyona uğramışlar..

Şimdi düşünün sevgili, canım, erkekler, üç temel renk kullanarak anlayamadığımız ama bir o kadar muhteşem gelen dünyamızın dört renk reseptörü ile size nasıl gözükeceğini. İşte tam bu yüzden biz normal insanlara normal görünen renkler onlar için birbirinden farklı görünen renkler olabiliyor. Sonucunda ise adını sanını doğru düzgün bilemediğimiz bir sürü renk ismi oluşuyor. O nedenle sevgili erkekler, söz konusu renkler olduğunda karşınızdakinin mutasyona uğramış bir kadın olabileceğini unutmayın..

*Erkek sincap maymunları meyve toplama işleri ilgilenmezler ve bunları dişli sincap maymunları yapar. Pek çok erkeğin, tam istediğim ideal kadın dediğini duyar gibiyim. Lakin erkek sincap maymunlarının bu işlerle ilgilenmemesinin nedeni ne erkek egemenliğidir ne de vurdumduymazlıktır. Bunun için tek bir durum söz konusudur. O da erkek sincap maymunlarının renk körü oluşu. Yani bu türün erkekleri yeşil ve kırmızıyı ayırt edemediğinden yeşil yapraklar arasında kızarmaya başlayan meyveleri fark etmeleri oldukça zor olacaktır. İlginç şekilde dişilerde herhangi bir sorun yok iken erkeklerinde böyle bir sorun vardır ve o nedenle meyve toplama işlerini dişi sincap maymunları devralmıştır. Tekrar söylüyorum erkek egemenliği ile bir alakası yok sayın çok belgesel izleyen ama yanlış anlayan arkadaşım.